Trong những năm gần đây, cộng đồng những người sử dụng chất thức thần (psychonaut) đang không ngừng mở rộng, song song với đó là sự chấp nhận ngày càng rộng rãi về tiềm năng điều trị của chúng với nhiều bệnh lý thần kinh và rối loạn tâm trạng. Các nghiên cứu khoa học dù quy mô lớn hay nhỏ đều ghi nhận những kết quả tích cực, hé lộ vai trò của nhóm chất này trong việc cải thiện các vấn đề như trầm cảm, lo âu, sang chấn tâm lý. Tuy nhiên, không phải ai cũng có cơ hội tham gia các thử nghiệm lâm sàng với chất thức thần, và việc chờ đợi chấp thuận từ Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cũng mất nhiều thời gian.
Do đó, nhiều bệnh nhân đang tìm đến liệu pháp tự điều trị bằng chất thức thần. Họ có thể lựa chọn các trung tâm phục hồi được cấp phép hoặc tham gia trị liệu tại các cơ sở psilocybin hợp pháp. Tất nhiên, những lựa chọn này thường đi kèm với chi phí đắt đỏ, vô tình biến liệu pháp bằng chất thức thần trở nên xa tầm với đối với những người thu nhập thấp. Mặt khác, với sự xuất hiện ngày càng nhiều các cơ sở phân phối chất thức thần ở Bắc Mỹ, bất kỳ ai cũng có thể dễ dàng mua nấm thức thần giá chỉ dưới 20 đô la trên thị trường “chợ đen” và “trip” ngay tại nhà hoặc hòa mình vào thiên nhiên.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay chính là vấn đề thiếu hụt thông tin chính xác về chất thức thần. Người thiếu chuẩn bị hoặc chưa có kinh nghiệm có thể sẽ phải đối mặt với trải nghiệm “bad trip” khó chịu. Nguyên nhân chủ yếu là do họ không được trang bị đầy đủ kiến thức để bước vào hành trình nội tâm, cũng như không biết điều gì sẽ xảy ra khi đạt đến đỉnh điểm của trải nghiệm. Vì vậy, việc chuẩn bị kỹ lưỡng được xem là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn và tối đa hóa hiệu quả của liệu pháp. Nhằm hỗ trợ bạn đọc sẵn sàng cho những lần trải nghiệm chất thức thần đầu tiên (tùy thuộc vào loại chất và liều lượng), bài viết này sẽ giới thiệu sơ lược về cách chuẩn bị và tóm lược mô hình 5 cấp độ của Timothy Leary được phát triển dựa trên “The Tibetan Book of the Dead” (tạm dịch: Sách về cái chết của Tây Tạng).
Chuẩn bị cho hành trình với Chất thức thần
Trước khi quyết định dùng nấm thức thần, LSD, Ayahuasca hay bất kỳ chất thức thần nào khác, điều quan trọng là cần lưu ý là trải nghiệm này cần có sự chuẩn bị kỹ càng. Dành một chút thời gian để tìm hiểu các biện pháp giảm thiểu rủi ro là điều cần thiết để đảm bảo chuyến trải nghiệm xuyên không gian và thời gian diễn ra an toàn và hiệu quả.
LUÔN LUÔN KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG CÁC CHẤT THỨC THẦN
Đầu tiên, hãy đảm bảo nguồn gốc của chất thức thần bạn định dùng để tránh trường hợp bị nhiễm tạp chất. Hiện nay thị trường cung cấp nhiều bộ dụng cụ kiểm tra chất lượng giúp bạn phân tích các loại dược phẩm chưa được cấp phép. Những bộ dụng cụ này có thể kiểm tra nhiều loại chất thức thần phổ biến như LSD, MDMA và Ketamine.
Lựa chọn bối cảnh và chuẩn bị tâm thế
Có không ít trường hợp sử dụng nấm thức thần hoặc LSD trong tình trạng say xỉn tại các bữa tiệc. Rõ ràng, việc dùng chất tryptamine khi đang say và xung quanh toàn người lạ có thể dẫn đến trải nghiệm tiêu cực (bad trip). Đây là lý do tại sao việc tối ưu hóa bối cảnh và tâm thế (set and setting) trước chuyến đi là vô cùng quan trọng. “Set” đề cập đến trạng thái tinh thần của bạn, còn “setting” là môi trường xung quanh.
Nếu mục tiêu của bạn là trải nghiệm cảm giác kết nối sâu sắc với vạn vật, đạt đến trạng thái hòa tan cái tôi (ego dissolution) theo một hướng tích cực thì việc chuẩn bị cả về tinh thần và không gian vật lý là điều rất cần thiết.
Trong hai tuần trước chuyến đi, hãy tập trung vào việc chuẩn bị tinh thần và thể chất, đồng thời suy ngẫm về mục đích của bạn. Thực hành thiền định hàng ngày và suy nghĩ về lý do bạn muốn sử dụng chất thức thần sẽ giúp bạn có được tâm thế vững vàng. Bạn cũng nên thiền định và viết nhật ký vào ngày trải nghiệm.
Về bối cảnh, hãy lựa chọn một môi trường an toàn, quen thuộc và thoải mái. Đây có thể là phòng khách của bạn, giữa thiên nhiên, v.v. Nếu chọn ở nhà, hãy đảm bảo không gian gọn gàng, sạch sẽ, dễ dàng tiếp cận với nước và nhà vệ sinh. Bạn cũng có thể bật nhạc nhẹ nhàng nhưng du dương, chuẩn bị sẵn sổ tay để ghi lại bất kỳ suy nghĩ hoặc cảm xúc nào nảy sinh trong chuyến đi.
Cuối cùng, điều quan trọng là có người bạn tin tưởng ở bên cạnh. Những người đồng hành trong trải nghiệm này thường được gọi là “trip sitter” hoặc “người hỗ trợ trải nghiệm chất thức thần” (psychedelic facilitators). Khi sử dụng chất thức thần, mức độ nhạy cảm của bạn sẽ tăng cao và nếu không hoàn toàn tin tưởng người đang ở cùng, bạn có thể vô tình cảm thấy lo lắng khiến ảnh hưởng đến trải nghiệm.
Chuẩn bị thể chất
Cùng với việc chuẩn bị tâm lý vững vàng, việc chăm sóc sức khỏe thể chất là nền tảng quan trọng cho một chuyến du hành ý nghĩa đến các trạng thái ý thức khác nhau. Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng: Ưu tiên các bữa ăn nhẹ, lành mạnh để tránh những rối loạn tiêu hóa trong suốt trải nghiệm. Do đó, cần hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh và đồ ăn nhiều dầu mỡ dễ gây viêm đường ruột.
Chất thức thần như psilocybin, Ayahuasca và LSD có thể làm suy giảm kho dự trữ dinh dưỡng của cơ thể, đặc biệt khi bạn đang trải qua những cảm xúc mãnh liệt và căng thẳng. Để duy trì trạng thái thể chất tốt, việc đảm bảo đủ các vitamin và khoáng chất thiết yếu là điều cần thiết. Bổ sung một số thực phẩm tự nhiên giàu vitamin D, omega 3, folate, magie, prebiotic và probiotic có thể giúp gia tăng hiệu quả của trải nghiệm, đồng thời giảm thiểu các tác dụng phụ như lo lắng và mệt mỏi sau chuyến đi.
5 cấp độ trải nghiệm Chất thức thần của Timothy Leary
Nhà tâm lý học người Mỹ, Timothy Leary, đã cống hiến cả cuộc đời mình cho việc nghiên cứu psilocybin và LSD cùng những ứng dụng tiềm năng của chúng trong điều trị tâm thần khi chúng còn hợp pháp. Ông là người nhiệt tình ủng hộ những lợi ích đa dạng mà các chất thức thần này mang lại. Thông qua những trải nghiệm cá nhân với các chất thức thần, Leary phát triển nên triết lý sâu sắc xoay quanh việc mở rộng ranh giới nhận thức của con người. Trong tác phẩm nổi tiếng “The Psychedelic Experience” (tạm dịch: Trải nghiệm Chất thức thần), Leary khéo léo lồng ghép giữa trí tuệ cổ xưa của Tây Tạng lấy cảm hứng từ “The Tibetan Book of the Dead” để giải quyết những câu hỏi thách thức về ý thức và thực tại nảy sinh từ việc sử dụng các chất này.
Trải nghiệm chất thức thần bao gồm năm cấp độ đặc biệt trải dài từ những cảm giác tinh tế đến ảo giác mãnh liệt. Các cấp độ này đóng vai trò như một hướng dẫn hữu ích để hiểu những điều bạn có thể mong đợi trong hành trình nội tâm. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là các cấp độ này không được phân định một cách cứng nhắc, và người trải nghiệm có thể linh hoạt chuyển đổi giữa chúng. Chúng cung cấp một khuôn khổ để quản lý kỳ vọng nhưng không nên được tiếp cận với tư duy cố định, chẳng hạn như mong đợi một cuộc gặp gỡ ở cấp độ ba cụ thể. Vẻ đẹp thực sự của chuyến đi nằm ở khả năng bất ngờ và tác động sâu sắc đến chúng ta ngay cả khi không mong đợi.
Lưu ý về liều dùng
Trước khi khám phá các cấp độ trải nghiệm chất thức thần, cần lưu ý là nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến mức độ biến đổi nhận thức của bạn như: loại chất, độ tinh khiết, liều lượng, cân nặng, mức nhạy cảm với chất thức thần,…
Đối với LSD, liều lượng được chia thành:
- Liều thấp: 15-50 microgam (ug)
- Liều trung bình: 100-200 microgam (ug)
- Liều cao: Trên 250 microgam (ug)
Tuy nhiên, do LSD là chất không được kiểm soát, nồng độ của từng tab LSD mua ngoài thị trường có thể khác nhau. Nếu sử dụng liều trung bình đến cao, trải nghiệm LSD có thể kéo dài hơn 8 tiếng và bắt đầu tác dụng sau khoảng 1 tiếng nạp vào cơ thể.
Đối với nấm psilocybin, liều lượng được chia thành:
- Liều thấp đến trung bình: 1,0-1,5 gram
- Liều trung bình: 2,0-3,5 gram
- Liều cao (còn gọi là liều mega): Trên 3,5 gram
Thông thường, sau khi dùng nấm liều trung bình đến cao, chuyến đi sẽ kéo dài từ 4-6 tiếng với các hiệu ứng bắt đầu xuất hiện sau 30 phút đến 1 tiếng.
TRẢI NGHIỆM CHẤT THỨC THẦN CẤP ĐỘ 1
Cấp độ 1 là cấp độ trải nghiệm chất thức thần rất nhẹ nhàng và thường tạo cảm giác thoải mái. Đây được ví đây là giai đoạn “thử nước” của hành trình, chỉ đơn giản là cảm nhận chứ chưa thực sự bước vào trải nghiệm sâu sắc. Nếu bạn kỳ vọng vào những hiệu ứng thay đổi cuộc sống, có lẽ bạn sẽ hơi thất vọng.
Những đặc trưng của cấp độ 1:
- Thẩm quan tương hỗ nhẹ (các giác quan có sự giao thoa nhất định)
- Màu sắc rực rỡ hơn
- Tỉnh táo, thư thái và an lạc
- Cảm xúc hơi dâng cao
- Giác quan được được tăng cường nhẹ
- Nhận thức hơi nâng cao (đặc biệt khi nghe nhạc)
Liều lượng cấp độ 1: Cần sa, liều rất nhỏ của LSD hoặc psilocybin.
TRẢI NGHIỆM CHẤT THỨC THẦN CẤP ĐỘ 2
Ở cấp độ này, bạn dần chìm sâu hơn vào trải nghiệm. Những thay đổi về nhận thức bắt đầu rõ rệt. Cảm giác về “bản ngã” vẫn còn nguyên vẹn, nhưng ranh giới giữa vật chất và tinh thần dần trở nên mờ nhạt. Đây thường là giai đoạn bạn bắt đầu cảm thấy kết nối hơn với thế giới xung quanh và thiên nhiên.
Những đặc trưng của cấp độ 2:
- Hiệu ứng thị giác: méo mó, chuyển động, hình dạng hình học (mandala), ảo giác vạn hoa nhẹ.
- Phản ứng cảm xúc được khuếch đại đáng kể. Điều này đúng với cả hai thái cực. Niềm vui có thể chuyển thành hưng phấn nhưng nỗi buồn cũng có thể biến thành tuyệt vọng. Đây là lý do tại sao khái niệm chuẩn bị, bối cảnh và tâm thế (set and setting) lại quan trọng trong “liệu pháp thức thần” hiện đại.
Như đã đề cập, để tránh rơi vào trạng thái “bad trip” (trải nghiệm tiêu cực), việc thực hành thiền định, yoga và các bài tập thở ít nhất một tuần trước chuyến đi là rất hữu ích. Điều này có thể giúp bạn học cách chuyển hướng chú ý từ những điều khiến bạn khó chịu sang những thứ dễ chịu, thú vị hoặc vui vẻ hơn. Đây là lúc tâm lý tích cực đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị trước chuyến đi.
Liều lượng cấp độ 2: Liều thấp của psilocybin hoặc LSD, liều nhẹ của peyote.
TRẢI NGHIỆM CHẤT THỨC THẦN CẤP ĐỘ 3
Cấp độ 3, thường được gọi là “tripping”, là giai đoạn nhiều người mô tả là có tính chất “chuyển hóa” (transformative). Đây là cấp độ mà nhận thức về thực tại của bạn bị biến đổi hoàn toàn, dẫn đến những chiêm nghiệm sâu sắc về bản thân và thế giới xung quanh. Một trải nghiệm thường gặp là không có sự phân biệt rõ ràng giữa thế giới vật chất và tinh thần, mang lại cảm giác kết nối sâu sắc với vạn vật.
Những đặc trưng của cấp độ 3:
- Ảo giác thị giác mạnh mẽ: hình ảnh bất thường lặp lại (fractals), hiện tượng vệt sáng kéo dài (tracers), ảo ảnh sống động
- Suy tư sâu sắc về “bản ngã” và vũ trụ
- Suy nghĩ lặp vòng (thought loops)
- Thấu cảm gia tăng
- Khả năng giao tiếp trôi chảy, linh hoạt
- Nhận thức âm thanh bị biến đổi
- Nhạy cảm cao với kích thích thể chất
- Ảnh nhẹ và rối loạn thính giác
- Cười không kiểm soát
- Hình ảnh thị giác cả khi nhắm và mở mắt (ví dụ: hoa văn, hào quang)
Liều lượng cấp độ 3: Liều lượng thông thường của psilocybin, LSD, peyote, 2Cs và liều thấp của Salvia divinorum.
TRẢI NGHIỆM CHẤT THỨC THẦN CẤP ĐỘ 4
Cấp độ 4 đánh dấu bước ngoặt khi bạn hoàn toàn đắm mình vào thế giới ảo giác. Nhiều người dùng dày dạn gọi đây là “điểm không thể quay đầu” (the no turning back point). Tại đây, bạn bắt đầu “lột bỏ” những lớp lang của “cái tôi” hay bản ngã thông thường. Đây là giai đoạn quan điểm về cuộc sống có thể thay đổi hoàn toàn. Điều quan trọng cần nhấn mạnh là nếu không có tâm lý vững vàng và bối cảnh phù hợp, trải nghiệm của bạn có thể trở nên hỗn loạn (chaotic). Sự hiện diện của những người hỗ trợ đáng tin cậy (trip-sitters) sẽ rất hữu ích vì họ có thể giúp bạn vượt qua những tình huống khó khăn bằng cách “kéo bạn về thực tại” (shifting your perspective) hoặc đơn giản là lắng nghe.
Những đặc trưng của cấp độ 4:
- Hiệu ứng thị giác mạnh mẽ, mang tính siêu thực
- Ảo giác siêu thực
- Thực tại tan rã
- Tự vấn sâu sắc và cảm giác hòa nhập với vũ trụ
- Trải nghiệm thoát xác (out-of-body experience – OBE) mạnh mẽ
- Cảm xúc được khuếch đại, bất kể tích cực hay tiêu cực
- Sợ hãi và lo lắng (bad trip)
- Kiến thức sâu sắc mang tính nội tâm hoặc triết học, có thể thay đổi cuộc sống
- Tiếp xúc với các thực thể tâm linh, thần thánh hoặc người ngoài hành tinh
Liều lượng cấp độ 4: Liều cao của psilocybin, LSD, Ayahuasca, DMT, peyote, 2Cs và Salvia.
Ở những cấp độ sâu sắc như vậy của trải nghiệm thức thần, việc “tiếp nhận và tích hợp” những bài học sau hành trình là điều rất quan trọng. Tích hợp được hiểu là một phần thiết yếu của liệu pháp thức thần dành cho những người sử dụng các chất này để chữa lành chấn thương tâm lý sâu sắc, thoát khỏi trầm cảm hoặc nghiện ngập. Tích hợp đã trở thành một thành phần quan trọng của trải nghiệm hậu thức thần đến mức nó thậm chí trở thành một nghề nghiệp. Mục tiêu chính của liệu pháp tích hợp là giúp bạn kết hợp các hiểu biết, cảm xúc và góc nhìn mới mẻ thu được từ trải nghiệm trạng thái ý thức thay đổi, nhằm mục đích thúc đẩy những thay đổi tích cực lâu dài về mặt tinh thần, cảm xúc và hành vi.
TRẢI NGHIỆM CHẤT THỨC THẦN CẤP ĐỘ 5
Cấp độ 5 là cấp độ sâu sắc nhất của hành trình, nơi bạn có thể đạt được trạng thái ý thức siêu việt, chạm tới những trải nghiệm thần bí và cảm giác kỳ diệu mãnh liệt. Đây là giai đoạn cái chết của bản ngã hay tan biến bản ngã xảy ra và thực tại chỉ còn là một ký ức mờ nhạt. Đối với một số người, sự tách rời khỏi cái tôi này thậm chí có thể khiến họ cảm thấy như đang trải nghiệm cái chết về mặt thể xác. Ở giai đoạn này, mọi người mô tả rằng họ đã đi vào những cảnh giới tồn tại không thể diễn đạt, và bất kỳ nỗ lực nào để diễn tả bằng lời cấp độ ý thức này đều thường gặp phải thách thức hay thất bại.
Những đặc trưng của cấp độ 5:
- Trải nghiệm thần bí và cảm giác kỳ diệu tột cùng
- Kiến thức sâu sắc về bản thân hoặc mang tính triết học, có thể thay đổi cuộc sống
- “Cái chết của bản ngã” (ego death) – cảm giác về bản ngã thông thường tan biến
- Hình ảnh thị giác sống động bất kể nhắm hay mở mắt (ví dụ: ký ức hiện hữu như đang diễn ra)
- Thẩm quan tương hỗ (synesthesia) – các giác quan hòa trộn, chẳng hạn như “nghe thấy màu sắc”
- Khái niệm thời gian trở nên vô nghĩa
- Mất phương hướng tạm thời
- Khả năng vận động có thể bị hạn chế (cần có người hỗ trợ!)
- Sợ hãi và lo lắng tột độ (trải nghiệm “bad trip” dữ dội)
- Khó khăn nghiêm trọng trong các hoạt động nhận thức
- Chóng mặt
- Buồn nôn
- Trạng thái tinh thần tỉnh táo và lý trí một cách kỳ lạ
Liều lượng cấp độ 5: DMT, 5-MeO-DMT, Ayahuasca, liều cực cao của nấm psilocybin và các chất thức thần khác.
Kết luận
Việc tích hợp các bài học thu được từ trải nghiệm chất thức thần đôi khi có thể gặp khó khăn, đặc biệt nếu những bài học đó đòi hỏi sự chấp nhận và buông bỏ. Ví dụ như việc tha thứ cho người khác hoặc bản thân mình. Thông thường, mọi người có xu hướng né tránh hoặc cố tình phớt lờ những bài học này. Điều quan trọng là hãy nhớ rằng, trong những tình huống như vậy, bạn được phép yếu đuối, được phép khóc, và được phép cảm nhận trọn vẹn cảm xúc.
Sự phát triển bản thân và tích hợp trải nghiệm là một hành trình liên tục, không phải là một khoảnh khắc nhất thời. Quá trình tích hợp có thể kéo dài trong nhiều ngày, tuần, tháng, thậm chí là nhiều năm. Tuy nhiên, cuối cùng, sự chuyển hoá mà bạn trải qua sẽ giúp bạn trở thành một phiên bản hoàn thiện hơn.
1cm2 tổng hợp
