Phân biệt DMT với Psilocybin

Trong những năm gần đây, việc tìm kiếm các phương pháp mở rộng tâm trí và khai phá bản thân đã thu hút sự chú ý ngày càng lớn. Hai chất thức thần mạnh mẽ là DMT và psilocybin nổi lên như những lựa chọn tiềm năng. Mặc dù đều có khả năng tạo ra các trải nghiệm đặc biệt, chúng lại sở hữu những đặc điểm riêng biệt về mặt hóa học và phương thức sử dụng. Bài viết này sẽ phân tích những điểm tương đồng và khác biệt giữa DMT và psilocybin, giúp bạn đọc có cái nhìn tổng quan hơn về hai hợp chất này.

DMT và Psilocybin

Cả DMT và psilocybin đều thuộc họ tryptamine, một nhóm các hợp chất hữu cơ bao gồm cả chất dẫn truyền thần kinh tự nhiên serotonin và nhiều chất thức thần có nguồn gốc thực vật và nấm. Tuy nhiên, sự khác biệt chính giữa chúng nằm ở quá trình chuyển hóa và tác động lên cơ thể.

Psilocybin

Có hàng trăm loài nấm chứa hợp chất gây ảo giác mạnh mẽ được gọi là psilocybin. Tuy nhiên, tác nhân chính gây ra các hiệu ứng ảo giác không phải do psilocybin mà là do chất chuyển hóa của nó: psilocin. Psilocin được cho là liên kết với các thụ thể serotonin 2A (5-HT2AR), dẫn đến những trải nghiệm đặc biệt về nhận thức và cảm xúc.

DMT

N,N-Dimethyltryptamine (DMT), thường được gọi là “Phân tử tâm linh”, có cấu trúc hóa học gần giống với psilocin. Giống như psilocin, DMT được cho là kích hoạt thụ thể 5-HT2AR, tạo ra các hiệu ứng ảo giác mạnh mẽ. Serotonin đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa cảm xúc. Sự tương tác giữa DMT hoặc psilocybin với thụ thể serotonin có thể dẫn đến cảm giác hưng phấn hoặc thay đổi nhận thức về thế giới xung quanh.

DMT và psilocybin không chỉ tác động đến serotonin mà còn có thể ảnh hưởng đến nồng độ oxytocin được mệnh danh là “hormone tình yêu”. Oxytocin đóng vai trò quan trọng trong việc gắn kết xã hội, hành vi chăm sóc và lòng tin. Khám phá này mở ra hướng nghiên cứu mới về tác động tổng hợp của DMT và psilocybin lên não bộ.

Cách sử dụng

Mặc dù có những điểm tương đồng về mặt hóa học, DMT và psilocybin lại có cách thức sử dụng khác nhau.

Psilocybin thường được dùng bằng cách ăn trực tiếp dưới dạng nấm khô, dạng bào chế viên nang hoặc các sản phẩm có chứa psilocybin.

Ngược lại, DMT chủ yếu được sử dụng bằng cách hút với dụng cụ chuyên dụng hoặc kết hợp với các loại thảo mộc khác. Ngoài ra, DMT cũng có thể được tìm thấy trong nước Ayahuasca, một loại đồ uống nghi lễ của người Amazon có chứa DMT cùng các thành phần thảo dược khác.

Tuy nhiên, cũng có một số điểm chung là cả hai đều có thể được sử dụng ở dạng lỏng. Để có trải nghiệm DMT kéo dài hơn, người dùng có thể uống Ayahuasca. Đối với nấm psilocybin, những người tìm kiếm cách thức trực tiếp hơn có thể lựa chọn pha trà hoặc “lemon tek”. Ngoài ra, trong một số thử nghiệm lâm sàng, các nhà nghiên cứu có thể tiêm tĩnh mạch psilocybin và DMT. Bất kể bạn chọn cách sử dụng nào với DMT hoặc psilocybin, hãy đảm bảo thực hiện các biện pháp an toàn thích hợp.

Trong thế giới tự nhiên phong phú, cả DMT và psilocybin đều có mặt. DMT xuất hiện trong hầu hết các nhóm thực vật chính, tuyến tùng quả (tuyến pineal) của chuột, thậm chí cả trong cơ thể người. Psilocybin thì lại tập trung hơn, chỉ được tìm thấy trong nhiều loài nấm khác nhau.

Sự đa dạng của Psilocybin và DMT trong tự nhiên

DMT có thể được chiết xuất từ các loài thực vật như Mimosa hostilis và Psychotria viridis, đây là thành phần chính để bào chế Ayahuasca – một loại thức uống nghi lễ tâm linh có nguồn gốc từ vùng Amazon. Ayahuasca được tạo ra bằng cách nấu thân dây leo Banisteriopsis caapi cùng với lá Psychotria viridis hoặc cây Diplopterys cabrerana. Nước Ayahuasca chứa cả DMT và MAOI (chất ức chế monoamine oxidase), cho phép cơ thể hấp thụ hợp chất gây ảo giác này khi uống.

Nấm tồn tại trong một vương quốc riêng biệt, không được xếp chung với thực vật hay động vật. Chúng được phân loại riêng thành một nhóm sinh học gọi là nấm (fungi). Thiên nhiên đã ban tặng cho chúng ta sự đa dạng đáng kinh ngạc của loài nấm với gần 200 loài chứa psilocybin. Những loài nấm thức thần này có thể được tìm thấy ở nhiều vùng khí hậu trên toàn cầu, từ những khu rừng rậm rạp đến công viên thành phố và đồng cỏ. Nghiên cứu về nấm đang ngày càng được quan tâm, qua đó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự kỳ diệu và hấp dẫn của những sinh vật này. Chúng có quan hệ gần gũi với con người hơn thực vật, từng được sử dụng làm thức ăn từ thời tiền sử, có khả năng giao tiếp bằng điện giống như ngôn ngữ của con người và thậm chí có thể cải thiện sức khỏe tinh thần.

Trải nghiệm với Psilocybin và DMT

Thời gian trip

DMT và psilocybin mang lại những trải nghiệm ảo giác hoàn toàn khác biệt. DMT giống như một cú nước rút, cho phép người dùng có một trải nghiệm đỉnh cao ngắn ngủi chỉ trong khoảng 5 đến 20 phút, cho nên phù hợp hơn để sử dụng trong bối cảnh hàng ngày. Đây là lý do tại sao DMT được đặt biệt danh là “chuyến đi của doanh nhân” vào những năm 60.

Trong khi đó, psilocybin đưa người dùng vào một hành trình “du lịch nội tâm” kéo dài hơn từ 4 đến 8 tiếng tùy thuộc vào liều lượng. Rõ ràng, đây là hai trải nghiệm rất khác biệt. Cả hai đều có thể mang đến những cảm nhận huyền bí và góc nhìn mới mẻ, tùy thuộc vào mục đích sử dụng của mỗi cá nhân.

Trải nghiệm

Cả DMT và psilocybin đều mang lại những trải nghiệm ảo giác độc đáo theo cách riêng..

Trong khi cả hai hợp chất này thường được sử dụng cho mục đích tâm linh, psilocybin được biết đến nhiều hơn với khả năng mang lại trải nghiệm nội tâm sâu sắc và nhẹ nhàng. Trong hành trình này, nhiều người bước vào trạng thái ý thức với những câu hỏi về cuộc sống cần được giải đáp. Psilocybin được cho là giúp nhận thức về những ký ức và lối suy nghĩ bị kìm nén có thể liên quan đến những chủ đề lớn hơn trong cuộc sống cùng với mối liên hệ sâu sắc với thiên nhiên. Mặc dù ảo giác hoàn toàn (khó phân biệt với thực tế) có thể xảy ra khi dùng psilocybin liều cao, nhưng đây là trường hợp ít gặp.

DMT, được mệnh danh là “Phân tử tâm linh”, nổi tiếng với khả năng đánh thức những trải nghiệm tâm linh sâu sắc. Người dùng thường cảm thấy thoát khỏi những giới hạn của bản ngã, đạt được trạng thái an lạc tuyệt đối, hạnh phúc, tự do và niềm vui. Các hình ảnh sống động và ảo giác thính giác mãnh liệt thường xuất hiện. Nhiều người báo cáo về việc du hành qua một đường hầm chứa đầy các thực thể được gọi là yêu tinh máy móc hoặc DMT. Bên cạnh đó, vô số hành trình siêu thực khác cũng gắn liền với trải nghiệm DMT như giao tiếp với các vị thần, hướng dẫn tâm linh hoặc người ngoài hành tinh, được đưa đến các chiều không gian bí ẩn. Những câu chuyện cá nhân về chuyến đi DMT qua vô số hiện tượng kỳ lạ này gợi mở về khả năng tồn tại của hàng triệu thực tại vượt ra ngoài giới hạn hiểu biết của con người.

Trip hay không trip?

Các nghiên cứu gần đây về liệu pháp hỗ trợ bằng chất thức thần để điều trị các bệnh tâm thần khác nhau đang mở ra hướng nghiên cứu phân tách trải nghiệm thức thần thành các thành phần riêng lẻ, hứa hẹn những tiến bộ mới trong lĩnh vực sinh học và học thuật. Khi chúng ta đi sâu hơn vào lĩnh vực này, một vài câu hỏi liên tục được đặt ra: Liệu “trip” có đóng vai trò quan trọng trong trải nghiệm thức thần? Chất thức thần có còn hiệu quả nếu không có “trip”?

Những người đam mê trải nghiệm thức thần hay “psychonaut”, tin rằng hành trình ảo giác có thể mang lại nhiều lợi ích trị liệu. Thực tế, nhiều khám phá thay đổi cuộc sống đã được tiết lộ trong những trải nghiệm tâm lý mãnh liệt này. Việc dành thời gian để suy ngẫm về hoạt động bên trong của tâm trí có thể giúp chúng ta xác định và xử lý chấn thương bị kìm nén, phá vỡ các rào cản tinh thần và thách thức những thái độ hoặc hành vi tiêu cực đang phát triển. Nói cách khác, nếu bạn đang tìm kiếm giá trị trị liệu lâu dài từ trải nghiệm của mình, hãy tận hưởng trọn vẹn hành trình nội tâm và dành thời gian cho bản thân.

Ngược lại, một số người khác cho rằng tác dụng thần kinh của DMT và psilocybin đã đủ để giảm các triệu chứng của bệnh trầm cảm, lo âu và PTSD, đồng thời tăng cường sức khỏe tổng thể. Nói cách khác, trải nghiệm thức thần không nhất thiết phải có để “được hưởng lợi” từ chính nó. Quan điểm này nhấn mạnh tiềm năng của các hợp chất không gây ảo giác đối với những người cần tiếp cận với các phương pháp điều trị tốt hơn, đặc biệt là đối với những người mắc các tình trạng không phù hợp với chất thức thần. Điều này có thể cải thiện việc chăm sóc bệnh nhân và tăng khả năng tiếp cận rộng rãi hơn so với các mô hình hiện tại. Bên cạnh đó, việc loại bỏ nhu cầu đặt lịch hẹn cho phép các chất thức thần trở nên sẵn sàng cho nhiều người hơn.

Vậy ai đúng?

Câu trả lời phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Chất thức thần được tôn kính và thiêng liêng, nhưng có vẻ như Hoa Kỳ đang quan tâm hơn đến việc tước bỏ những phẩm chất tâm linh của chúng để biến chúng thành một “con gà đẻ trứng vàng” khác cho các công ty dược phẩm lớn. Tuy nhiên, điều này có đúng không?

Trong một thế giới thường xuyên bị chia rẽ và tan vỡ, liệu có nên giữ lại một số khía cạnh không bị thay đổi? Chẳng phải đó chính là bản chất của trải nghiệm thức thần để thoát khỏi những giới hạn cứng nhắc và khám phá những điều hoàn toàn mới mẻ sao?

Tác dụng phụ

Cần lưu ý rằng việc sử dụng nấm psilocybin và DMT có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Trong khi những tác động tâm lý như cảm giác mất định hướng, khó kiểm soát cơ bắp và ảo giác có thể khiến người dùng khó chịu, thì các tác dụng phụ về thể chất như buồn nôn và đau đầu cũng thường gặp. Đặc biệt, psilocybin khó tiêu hóa, có thể gây ra cảm giác khó chịu ở dạ dày. Tuy nhiên, bằng cách chuẩn bị tâm lý (set) và môi trường (setting) thích hợp trước khi sử dụng, cùng với các phương pháp sử dụng thay thế như lemon tek, chúng ta thường có thể tránh được các chuyến đi “xấu” (bad trip) hoặc các biến chứng y tế nghiêm trọng.

Rủi ro

Cần lưu ý rằng chất thức thần không dành cho tất cả mọi người. Giống như bất kỳ chất kích thích thần kinh nào không được kiểm soát, việc sử dụng chúng cũng đi kèm với những rủi ro nhất định. Ví dụ, những người mắc các bệnh tim mạch hoặc rối loạn tâm thần phân liệt nên tránh xa chúng; tương tự, thuốc đang sử dụng cũng có thể tương tác với các chất thức thần, làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoặc gây ra tác dụng phụ nguy hiểm. Hơn nữa, cần hết sức thận trọng khi dùng nấm hoặc DMT vì chúng dễ bị nhầm lẫn với các chất nguy hiểm khác. Do đó, tìm hiểu kỹ lưỡng về các chất này và chuẩn bị cẩn thận trước khi sử dụng là điều cần thiết.

Nghiên cứu

Nghiên cứu về Psilocybin

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra tác dụng tích cực của liệu pháp psilocybin trong điều trị chán ăn tâm thần, nghiện thuốc lá, rối loạn sử dụng rượu, béo phì, rối loạn trầm cảm nặng, trầm cảm kháng trị và nhiều bệnh lý khác. Một số công ty như Compass Pathways, Cybin, Usona Institute, Numinus, TRYP Therapeutics và Core One Labs đang tích cực nghiên cứu các ứng dụng trị liệu tiềm năng của psilocybin.

Trong số đó, Compass Pathways đang dẫn đầu với những tiến bộ đáng kể. Compass Pathways đang thực hiện một bước tiến quan trọng bằng cách khởi động hai thử nghiệm Giai đoạn 3 để điều trị trầm cảm kháng trị (TRD) bằng liệu pháp hỗ trợ psilocybin. Compass Pathways sẽ sử dụng phiên bản tổng hợp được cấp bằng sáng chế của riêng họ, có tên Comp360 cho mục đích này. Hai thử nghiệm lâm sàng này dự kiến sẽ là lớn nhất từ trước đến nay, với tổng cộng 946 người tham gia. Đây là một cột mốc chưa từng có trong nghiên cứu về y học tâm thần sử dụng chất thức thần. Nếu thành công, Compass Pathways có thể hợp tác với FDA để phê duyệt psilocybin điều trị TRD sớm nhất vào năm 2025.

Nghiên cứu về DMT

Mặc dù DMT là một chất gây tò mò, nghiên cứu về lợi ích y tế của nó vẫn đang trong giai đoạn sơ khai. Tuy nhiên, một số công ty đang đi đầu trong việc tìm hiểu khả năng ứng dụng DMT trong điều trị trầm cảm và phục hồi sau đột quỵ. Thậm chí, một nghiên cứu đã chứng minh DMT có thể thúc đẩy sự phát triển của tế bào thần kinh lên đến 40%.

Đi đầu trong lĩnh vực này là Small Pharma, công ty đã tiên phong khởi động thử nghiệm DMT Pha 2a đầu tiên trên thế giới để điều trị rối loạn trầm cảm nặng. Giống như psilocybin, DMT tạo ra những tác dụng tương tự nhưng mạnh mẽ hơn. Điểm nổi bật của DMT chính là thời gian tác dụng cực ngắn, hứa hẹn trở thành công cụ đột phá trong điều trị trầm cảm – một ưu điểm vượt trội so với psilocybin. Bên cạnh hiệu quả điều trị tương đương, DMT còn có thể tiết kiệm chi phí do không cần đội ngũ nhân viên y tế túc trực hỗ trợ bệnh nhân trong thời gian dài.

Lợi ích tiềm năng của psilocybin và DMT ngày càng được công nhận rộng rãi. Nhiều người dùng báo cáo những trải nghiệm có ý nghĩa sâu sắc, thậm chí thay đổi cuộc sống sau khi sử dụng các chất thức thần này. Các công ty dược phẩm đang rất chú ý đến xu hướng này và đang tích cực nghiên cứu để phát triển các phiên bản DMT riêng biệt. Họ đang cạnh tranh để dẫn đầu trong việc cung cấp các sản phẩm và dịch vụ mới mẻ. Với sự gia tăng nhu cầu, các công ty dược phẩm đang nghiên cứu đa dạng, hướng đến việc tạo ra các sản phẩm được thị trường đón nhận tích cực. Trong khi các công ty này đang nỗ lực nghiên cứu, người dùng có thể mong đợi sự xuất hiện của nhiều phiên bản DMT khác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới và tìm kiếm các phương pháp điều trị hiệu quả hơn.

Tình trạng pháp lý của Psilocybin và DMT tại Bắc Mỹ

Canada

Mặc dù một số thành phố ở Canada công khai bày bán nấm chứa psilocybin nhưng theo quy định, chúng vẫn được xếp vào danh mục chất được kiểm soát, nghĩa là việc sản xuất, sở hữu và bán psilocybin vẫn là bất hợp pháp. Tại British Columbia, chính phủ liên bang từng tuyên bố kế hoạch phi hình sự hóa việc cá nhân sở hữu một số chất cấm nhất định vào ngày 31 tháng 1 năm 2023. Tuy nhiên, psilocybin không nằm trong danh sách này, khiến tình trạng pháp lý của nó vẫn không thay đổi.

Việc tiếp cận psilocybin hợp pháp chỉ giới hạn cho những cá nhân được Bộ Y tế Canada cấp giấy miễn trừ theo điều 56 hoặc thông qua Chương trình Tiếp cận Đặc biệt (SAP). Tất cả các đơn xin cấp phép đều được xem xét riêng lẻ. Tương tự, DMT cũng được xếp vào danh mục kiểm soát (Schedule III). Tuy nhiên, giống như psilocybin, nó có thể được tiếp cận hợp pháp trong một số trường hợp nhất định khi Bộ Y tế Canada cấp giấy miễn trừ theo điều 56.

Điểm khác biệt so với psilocybin là một số trường hợp có thể tiếp cận hợp pháp với DMT vì mục đích tôn giáo. Nhiều nhà thờ Ayahuasca đã được cấp phép chính thức để nhập khẩu và sử dụng trà daime.

Hoa Kỳ

Xác định tính hợp pháp của các chất thức thần như psilocybin và DMT ở Hoa Kỳ là một vấn đề phức tạp. Theo quy định của Luật Kiểm soát Chất cấm (Controlled Substances Act), cả psilocybin và N,N-Dimethyltryptamine đều được xếp vào Schedule 1 – danh mục các chất có nguy cơ cao về lạm dụng và không có giá trị y tế được chấp nhận. Tính đến tháng 1 năm 2023, hầu hết các bang vẫn duy trì lập trường cấm hoàn toàn. Tuy nhiên, vẫn có một vài ngoại lệ.

Colorado gần đây đã trở thành bang thứ hai sau Oregon hợp pháp hóa liệu pháp điều trị bằng psilocybin. Vào năm 2023, các nhà lập pháp New York đã chủ động đệ trình dự luật nhằm hợp pháp hóa một số chất gây thức thần tự nhiên bao gồm DMT, ibogaine, mescaline, psilocybin và psilocin. Việc giới thiệu dự luật mới là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy những thay đổi đột phá đối với cải cách chất thức thần sẽ diễn ra trong năm 2023, phần lớn là do các nỗ lực phi hình sự hóa rộng rãi trên khắp nước Mỹ.

Trên đây là tóm tắt về tình trạng pháp lý của psilocybin và DMT ở Bắc Mỹ. Có thể thấy vấn đề này còn nhiều tranh luận và đang trong quá trình thay đổi. Nghiên cứu về tiềm năng điều trị của các chất thức thần đang diễn ra tích cực, hứa hẹn những bước tiến mới trong tương lai. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc sử dụng bất kỳ chất nào kể cả psilocybin và DMT đều phải tuân theo quy định pháp luật và đảm bảo an toàn.

1cm2 tổng hợp