Trong cộng đồng người Shipibo tại rừng Amazon của Peru có những người chữa lành được gọi là onaya và những phù thủy được gọi là yubé. Trong các buổi lễ ayahuasca, các onaya cố gắng giải thoát cho những người tham gia bị yubé nguyền rủa thông qua các nghi thức thanh tẩy và bài hát linh thiêng. Theo lời ông Alonso del Rio, người sáng lập trung tâm Ayahuasca Ayllu, để làm điều này, các onaya phải đánh đổi cả mạng sống của mình.
Ông kể rằng giữa onaya và yubé thường diễn ra những trận chiến năng lượng khốc liệt. Các onaya có thể không ngủ suốt một tuần liền bởi họ liên tục bị yubé tấn công trên một tầng ý thức khác.
“Đã có rất nhiều người chữa lành bậc cao hy sinh trong những cuộc đối đầu với những phù thủy như vậy,” del Rio chia sẻ, nói thêm rằng những cuộc xung đột này thường diễn ra trong cõi siêu hình giữa nhiều cộng đồng Amazon. Điều này từng được đề cập trong cuốn sách The Cosmic Serpent năm 1998 và các tài liệu khác.
Del Rio sinh ra ở thủ đô Lima của Peru đã dành 13 năm học tập theo truyền thống Shipibo để trở thành một người dẫn dắt nghi lễ thức thần. Ông thừa nhận rằng đây là một chủ đề gây tranh cãi và khó được những người có học vấn cao tin tưởng. Tuy nhiên, ông cho biết một căn bệnh nghiêm trọng kéo dài và sự phá hủy ngôi nhà của mình vài năm trước đã minh chứng cho sự thật đáng sợ này. Chỉ khi del Rio hiểu được bản chất của lời nguyền mà một phù thủy tức giận đặt lên ông vào năm 2005, ông mới học cách tự chữa lành và tránh được cái chết.
Nguy cơ và trách nhiệm trong việc bảo tồn tri thức thức thần cổ xưa
Trong hành trình không ngừng nghỉ này, del Rio – người tự nhận là một “nhà hoạt động ý thức” tổ chức các buổi lễ ayahuasca tại Peru và khắp nơi trên thế giới (nơi pháp luật cho phép) – đã hợp tác với Psychedelics Today để phát triển khóa học mang tên “Những bài học cổ xưa cho thời kỳ phục hưng chất thức thần”. Khóa học này nhằm giúp những nhà thám hiểm tâm thức và người thực hành hiểu sâu hơn về bản chất mơ hồ của shaman giáo. Del Rio gọi ayahuasca, peyote, huachuma và các loại chất thức thần từ thực vật khác là “cây sức mạnh”.
“Bởi sức mạnh vốn dĩ trung tính,” del Rio nói. “Nó phụ thuộc vào việc ai sử dụng nó và với mục đích gì.” Ông nhấn mạnh rằng việc sử dụng các loại cây như ayahuasca hay các chất thức thần tổng hợp như LSD không tự động cải thiện con người. Trái với niềm tin phổ biến trong lĩnh vực này, ông cho rằng chúng không nên được gọi là “thuốc chữa bệnh,” vì chất thức thần không phải là phương thuốc cố hữu.
Khóa học nhấn mạnh cuộc sống phức tạp và đầy thử thách mà những người chia sẻ chất thức thần thông qua các nghi lễ phải đối mặt.
“Tôi tin rằng càng đi sâu vào con đường này, bạn càng nhận ra sự vô hạn của nó và trách nhiệm cùng sự cẩn trọng bạn cần có để bảo vệ chính mình và những người tham gia buổi lễ,” ông nói.
Hơn cả khoa học: Tri thức thức thần cổ xưa mang đến hiểu biết sâu sắc về chữa lành
Del Rio từng theo học một onaya Shipibo tên Benito Arevalo, người khuyến khích ông lan tỏa tri thức rộng rãi hơn cho rằng con đường tốt nhất để sử dụng các “cây sức mạnh” một cách có trách nhiệm là trải qua một quá trình học việc toàn diện với một bậc thầy dày dạn kinh nghiệm.
“Theo tôi, có rất nhiều người đặt người khác vào nguy hiểm vì họ không được đào tạo bài bản,” ông nói. “Đây không phải là thứ bạn có thể thực sự học trong vài năm, thậm chí mười năm cũng không đủ. Đây là một hành trình cả đời, nơi chúng ta không ngừng được mài giũa và mỗi ngày lại hiểu hơn cách phục vụ tốt hơn.”
Del Rio cho rằng việc tách rời lịch sử và khuôn khổ sử dụng chất thức thần đã tồn tại hơn 10.000 năm trong các cộng đồng bản địa chỉ để phù hợp với hệ thống y tế phương Tây là một cách nhìn hạn hẹp. Có thể việc sử dụng psilocybin trong môi trường y khoa ở Mỹ mang lại cảm giác an toàn hơn so với rủi ro bị nguyền rủa bởi một yubé trong buổi lễ ayahuasca tại Peru. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng chất thức thần không thể chỉ được hiểu qua lăng kính khoa học.
“Cùng một lượng chất sẽ mang lại tác dụng khác nhau trên từng người,” ông giải thích. “Trong truyền thống của chúng tôi, không phải chính chất đó chữa lành mà năng lượng của người chữa trị đóng vai trò quan trọng không kém.”
Tích hợp tri thức thức thần cổ xưa vào thực hành tâm linh hiện đại
Ngày càng có sự thừa nhận rằng y học phương Tây có thể học hỏi từ lịch sử lâu đời của chất thức thần. Vào tháng 9, một bài báo của BBC nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xã hội phương Tây cần phát triển sự hiểu biết về cách các cộng đồng bản địa có những hệ thống niềm tin khác biệt để tương tác và giải thích thế giới xung quanh.
Cho đến nay, phần lớn nghiên cứu lâm sàng về chất thức thần đều tập trung vào từng cá nhân thay vì nhóm. Các yếu tố tương tác với thế giới tự nhiên hay tâm linh gần như hoàn toàn bị bỏ qua. Del Rio kêu gọi các nhà nghiên cứu hiện đại tích hợp tri thức truyền thống “để chúng ta không lặp lại sai lầm hết lần này đến lần khác, điều quan trọng nhất là tránh gây nguy hiểm cho nhiều người.”
Những sự cố không mong muốn như những trải nghiệm khó chịu hoặc “hành trình tồi tệ,” thường có khả năng xảy ra hơn khi người tham gia không được trang bị một khuôn khổ để hiểu các hiện tượng huyền bí hay tâm linh mà họ có thể gặp phải.
Vai trò của thiên nhiên và cộng đồng trong việc bảo tồn tri thức cổ xưa
Người bản địa ở châu Mỹ “có những bản đồ, hướng dẫn và sự quen thuộc sâu sắc với các trạng thái ý thức thay đổi,” Jules Evans, một nhà nghiên cứu về chất thức thần tại Đại học Queen Mary London và là giám đốc tổ chức phi lợi nhuận Challenging Psychedelic Experiences, chia sẻ với BBC. “Ngược lại, những người theo lối sống thế tục hầu như không có những công cụ đó. Vì vậy, họ dễ bị choáng ngợp trước những trải nghiệm này và không biết cách tích hợp chúng vào thế giới quan vật chất. Sự bối rối này có thể kéo dài hàng tháng, thậm chí nhiều năm, và người ta có thể trở nên hoàn toàn khác so với chính họ trước đây.”
Yếu tố cốt lõi trong việc tích hợp tri thức thức thần cổ xưa là cảm giác về cộng đồng. Tuy nhiên, những người tham gia các buổi trị liệu bằng chất thức thần thường trở về với cuộc sống đô thị cô lập, thiếu đi sự kết nối, ngay cả sau những trải nghiệm chữa lành đầy sâu sắc. Theo Francisco Rivarola, người hợp tác với del Rio trong việc xây dựng khóa học, sự kết nối với thiên nhiên thậm chí còn quan trọng hơn.
“Con gái của một tộc trưởng Shipibo từng nói với tôi rằng cô ấy tin căn bệnh thực sự của xã hội ngày nay là sự đứt gãy trong mối liên kết với thiên nhiên và nguồn cội của thiêng liêng,” ông chia sẻ.
“Trải nghiệm với chất thức thần là một cánh cổng, qua đó nếu bạn may mắn và thực hiện đúng cách, bạn có thể chạm tới sự kết nối đó.”
“Việc không thể duy trì sự kết nối bền vững với thiên nhiên cùng với cảm giác cộng đồng trong nghi lễ là lý do giải thích tại sao nhiều người tiếp tục sử dụng chất thức thần liều cao trong các buổi nghi lễ nhóm mà không thấy sự cải thiện dài hạn về sức khỏe,” Rivarola bổ sung.
“Làm việc với các loại cây thiêng trong không gian nghi lễ giúp bạn nhận ra điều mà phương Tây không hiểu, đó là trí tuệ của thực vật và cách chúng hoạt động một cách chọn lọc,” del Rio nói.
Ông cũng nhận định rằng sự hạn chế của khoa học phương Tây và của các nhà nghiên cứu chất thức thần không tìm hiểu về thực vật và các chất này ngoài mô hình khoa học giản lược chỉ xem trọng vật chất mà không quan tâm đến sự tương tác ở các cấp độ năng lượng khác sẽ sớm trở nên rõ ràng.
“Trong vòng mười hay hai mươi năm nữa, chúng ta sẽ cười nhạo mô hình này,” ông khẳng định.
1cm2 tổng hợp
