Là một người đam mê nghiên cứu chất thức thần, tôi lại không mấy tin tưởng vào ngành dược phẩm. Cứ nghe tin có công ty nào đó đang phát triển thuốc thức thần nhưng lại loại bỏ phần ảo giác là tôi lại thấy nghi ngờ. Trực giác mách bảo rằng, hành trình chữa lành phải gắn liền với những trải nghiệm chạm vào tâm hồn chứ không chỉ là một hợp chất hóa học đơn thuần.
Vậy nên, khi nghe đến một loại kem ketamine không gây hiệu ứng thần kinh dành cho PTSD, tôi đã lập tức lắc đầu. Cho đến khi nhớ ra rằng, ketamine có những điểm rất khác biệt so với hầu hết các chất thức thần khác.
Không giống LSD, DMT hay psilocybin, ketamine tác động lên những thụ thể khác trong não khiến nó trở thành một loại thuốc gây mê phân ly (dissociative anesthetic) chứ không phải một chất gây ảo giác điển hình. Trải nghiệm với ketamine không hẳn là một chuyến viễn du đến những chiều không gian kỳ bí. Nhiều người thậm chí chẳng thấy hình ảnh ảo giác nào. Thay vào đó, ketamine đưa họ vào trạng thái phân ly – tách rời khỏi cơ thể và thế giới bên ngoài.
Một số nghiên cứu cho thấy trạng thái phân ly này có thể liên quan đến tác dụng chống trầm cảm, nhưng chưa có nghiên cứu nào chứng minh được đây là nguyên nhân trực tiếp. Có lẽ, không phải bệnh nhân PTSD nào cũng cần phải “rơi vào K-hole” mới có thể chữa lành.
Nghĩ vậy, tôi bắt đầu để mắt đến NeuroDirect™ – công thức ketamine bôi ngoài da của Psycheceutical.
Công nghệ có gì đặc biệt?
Đây không phải lần đầu tiên ketamine được ứng dụng theo dạng bôi ngoài da. Nhưng cách thức hấp thụ và tác động mà nó mang lại lại khá độc đáo.
Công nghệ này cho rằng, khi bôi ketamine lên vùng gáy (ngay dưới chân tóc), hợp chất sẽ tác động trực tiếp lên các đầu dây thần kinh, giúp giảm triệu chứng nhanh chóng mà không gây ra trạng thái phân ly hay các tác dụng phụ khó chịu.
Giống như mọi phương pháp dùng ketamine khác, công thức này vẫn nhắm vào các thụ thể NMDA. Nhưng thay vì đi vào máu, nó chỉ tác động cục bộ lên dây thần kinh. Theo bác sĩ Ronald Aung-Din, người phát triển công nghệ này, điều đó giúp ketamine tập trung tác động lên vùng não liên quan đến PTSD, thay vì phân tán ngẫu nhiê qua đường máu như truyền tĩnh mạch, xịt mũi hay uống viên nén.
“Thụ thể NMDA có mặt khắp nơi trong não. Một số giúp giảm triệu chứng PTSD, nhưng một số khác lại gây ra tác dụng phụ thần kinh. Điều tương tự cũng xảy ra với thuốc Parkinson – chúng có thể cải thiện triệu chứng run, nhưng nếu tác động không đúng chỗ, chúng cũng có thể gây ảo giác, ám ảnh cưỡng chế hoặc thậm chí là nghiện cờ bạc.”
– Bác sĩ Aung-Din
Ứng dụng thực tế
Dữ liệu ban đầu cho thấy NeuroDirect có thể là một giải pháp đột phá cho người mắc PTSD và đau mãn tính. Nhưng quan trọng nhất là bôi kem đúng vị trí.
“Nếu bôi kem lên đầu gối, nó có thể giúp giảm đau tại chỗ, nhưng sẽ không tác động lên não để giúp PTSD. Tất cả dây thần kinh cuối cùng đều dẫn về não, nhưng từ đầu gối hay chân thì khoảng cách đó xa hơn nhiều so với gáy – nơi được coi là ‘trung tâm điều phối’ của cơ thể.”
– Bác sĩ Aung-Din
Theo bác sĩ Aung-Din, mọi dây thần kinh kết nối với não đều xuất phát từ gáy. Khi bệnh nhân bôi kem lên đó, ketamine sẽ gắn vào các thụ thể thần kinh, tạo ra phản ứng hóa học giúp giảm đau và lo âu chỉ trong vài phút.
Ông đã kê đơn loại kem này cho bệnh nhân theo dạng off-label tại phòng khám riêng trong gần ba năm. Hiện có khoảng 400 bệnh nhân đang thử nghiệm phương pháp này, bôi kem từ một đến ba lần mỗi ngày và sau đó dần dần giảm liều. Hầu hết đều dùng nó để điều trị PTSD và đau mãn tính.
Tại sao lại điều trị cả PTSD và đau đớn thể chất?
Trầm cảm nặng có thể khiến người ta cảm nhận nỗi đau thể xác mạnh hơn. Và khi một người phải chịu đau đớn dai dẳng, họ cũng dễ rơi vào trầm cảm. Hai thứ này luôn song hành.
“PTSD là một rối loạn thần kinh, trong đó nỗi đau cảm xúc quá lớn bị não ghi nhớ và thể hiện qua các cơn hồi tưởng, ác mộng, lo âu và mất ngủ. Nó là sự kết hợp giữa đau đớn tinh thần và thể xác, mà cả hai đều liên quan đến cùng một nhóm chất dẫn truyền thần kinh. Các chứng đau thần kinh mãn tính như hội chứng đau khu phức tạp (RSD) hay đau cơ xơ hóa (fibromyalgia) cũng là những rối loạn do não xử lý tín hiệu đau một cách bất thường. Cả hai nghiên cứu của tôi – một về PTSD và một về đau thần kinh – đều cho thấy ketamine có hiệu quả.”
– Bác sĩ Aung-Din
Gần đây, bác sĩ Aung-Din đã công bố nghiên cứu quan sát của ông trên 98 bệnh nhân PTSD, trong đó 73 người có chẩn đoán chính thức. Phần lớn trong số này cũng mắc các bệnh lý khác như trầm cảm, chấn thương đầu, lo âu, suy giảm nhận thức và rối loạn đau đầu. Độ tuổi của bệnh nhân trải dài từ 12 đến 90 tuổi.
Kết quả nghiên cứu quan sát
82 bệnh nhân báo cáo cảm thấy bớt lo âu, 23 người nói rằng cơn đau giảm đi đáng kể, và 22 người nhận thấy triệu chứng trầm cảm thuyên giảm. Khoảng 1/4 số người tham gia nghiên cứu cảm thấy dễ giao tiếp và phản ứng tự nhiên hơn. 16 người còn nhận thấy đầu óc mình minh mẫn hơn sau khi sử dụng kem.
Một bệnh nhân ví loại kem này như một “huyết thanh sự thật”, giúp cô ấy cởi mở hơn khi nói về quá khứ và những cơ chế phòng vệ mà cô từng sử dụng để đối mặt với những ký ức đau buồn.
Một bệnh nhân khác, người mắc PTSD, nhiễm độc kim loại nặng, rối loạn lo âu và đau cơ xơ hóa (fibromyalgia), mô tả rằng cô ấy cảm nhận được dòng năng lượng “chi” và sự bình yên nội tại cùng với tâm trạng cải thiện rõ rệt.
Phần lớn trong số 98 bệnh nhân đều cảm thấy có sự thay đổi tích cực. Tuy nhiên, theo thang đo Hamilton về trầm cảm, chỉ có 6 bệnh nhân đạt mức cải thiện triệu chứng đáng kể về mặt lâm sàng. Điều này cho thấy kem bôi ketamine có thể phù hợp hơn khi được sử dụng như một phương pháp hỗ trợ thay vì điều trị đơn lẻ.
“PTSD là một vấn đề phức tạp. Không thể chỉ dựa vào một loại thuốc duy nhất mà mong có kết quả toàn diện… Người bệnh nên kết hợp nhiều phương pháp điều trị, từ tư vấn tâm lý đến thuốc men và các liệu pháp khác.”
– Bác sĩ Aung-Din
Tiến tới thử nghiệm lâm sàng
Sau những kết quả quan sát tích cực, Psycheceutical đã triển khai thử nghiệm lâm sàng Giai đoạn 1 tại Úc. Đến tháng 3, nhóm nghiên cứu đã hoàn thành thử nghiệm trên 24 tình nguyện viên khỏe mạnh, xác nhận rằng kem bôi an toàn và dung nạp tốt ở liều 25 mg/ml. Kết quả xét nghiệm máu cho thấy nồng độ ketamine trong cơ thể gần như không đáng kể, và các tình nguyện viên không gặp tình trạng phân ly, tăng huyết áp hay bất kỳ tác dụng phụ nào.
Hiện tại, CEO của Psycheceutical, Chad Harman, cho biết hiện tại họ đang thử nghiệm với hai nhóm tình nguyện viên tiếp theo, nâng liều lên 50 và 100 mg/ml. Dựa trên dữ liệu quan sát từ bác sĩ Aung-Din, họ dự đoán mức 25 – 50 mg/ml sẽ là khoảng liều tối ưu.
Ngoài ra, Psycheceutical cũng cần tiến hành thêm các nghiên cứu trên động vật để đảm bảo rằng kem bôi không gây độc cho da hay hệ thần kinh.
Mục tiêu cuối cùng? Psycheceutical muốn đẩy nhanh quy trình phê duyệt của FDA, đưa NeuroDirect ra thị trường như một thiết bị y tế và hợp tác với các hãng dược lớn để mở rộng nghiên cứu về các loại thuốc bôi ngoài da chứa ketamine và các hợp chất tác động thần kinh khác.
“Khi có kết quả thử nghiệm tích cực, chúng tôi sẽ mở rộng sang các hợp chất thức thần khác và phát triển một chương trình nghiên cứu toàn diện. Những bằng sáng chế của bác sĩ Aung-Din cũng mở ra vô số cơ hội với các loại thuốc hiện có trên thị trường. Chúng tôi tin rằng đây là nền tảng vững chắc để thay đổi toàn bộ lĩnh vực điều trị rối loạn thần kinh và thoái hóa thần kinh.”
– Chad Harman
Ai có thể tiếp cận phương pháp này?
Trong khi chờ các nghiên cứu tiếp theo và quá trình phê duyệt chính thức, những người mắc PTSD hoặc đau mãn tính có thể tiếp cận loại kem này theo dạng off-label với mức giá khoảng 130 USD/tháng. Bác sĩ Aung-Din kê đơn cho bệnh nhân đủ điều kiện thông qua một nhà thuốc bào chế chuyên biệt, nơi đã hoàn thiện công thức này.
Những bệnh nhân không thể đến gặp bác sĩ Aung-Din vẫn có thể nhờ bác sĩ gia đình kê đơn kem ketamine thông thường. Mặc dù công thức này không được điều chỉnh chính xác như NeuroDirect, nhưng nó vẫn có thể giúp giảm triệu chứng mà không gây ra hiệu ứng ảo giác ngoài mong muốn.
Nhưng quan trọng nhất ở đây là gì?
Người bệnh có thể cảm nhận tác dụng nhanh chóng mà không cần trải qua cảm giác “bay bổng,” mất kết nối với thực tại. Điều đó có nghĩa là họ có thể chủ động sử dụng ketamine để cải thiện tâm trạng và giảm đau mà không cần đến các trung tâm y tế, không cần truyền tĩnh mạch hay dùng thuốc xịt mũi Spravato. Họ có thể mua kem tại hiệu thuốc và dùng như một phần trong quá trình chăm sóc sức khỏe của mình.
Phương pháp này cũng mở ra cơ hội điều trị cho những nhóm bệnh nhân không thể sử dụng ketamine theo cách truyền thống như người cao tuổi, trẻ em, hoặc những người có vấn đề về tim mạch hay tiền sử lạm dụng chất kích thích. Kem bôi không gây ảnh hưởng tiêu cực đến thuốc điều trị khác, không làm trầm trọng hơn các bệnh lý tim mạch, không tạo cảm giác “phê,” và cũng không dẫn đến tình trạng dung nạp hay nghiện thuốc.
Chúng ta có thể mong chờ điều gì tiếp theo?
Nhưng vẫn còn một câu hỏi lớn chưa có lời giải đáp: Làm thế nào một loại kem bôi ngoài da có thể làm dịu hệ thần kinh chỉ trong vài phút? Nếu chỉ nhìn qua, điều này có vẻ đi ngược với khoa học thông thường.
Psycheceutical đang làm việc hết công suất để tìm ra câu trả lời. Nhưng hiện tại, cơ chế chính xác của NeuroDirect vẫn còn là một ẩn số.
“Thành thật mà nói, chúng tôi vẫn chưa biết chính xác cách mà công nghệ này hoạt động. Nhưng những dữ liệu mà chúng tôi thu thập được thì thực sự đáng kinh ngạc. Nhiều chuyên gia từ FDA, cả nội bộ lẫn bên ngoài, đã nói với tôi rằng, Chad, nếu những gì chúng ta đang thấy là thật, thì đây chắc chắn là một cuộc cách mạng trong ngành y dược. Điều này thực sự phi thường. Mọi người đều rất hào hứng, nhưng cũng không khỏi thận trọng.”
– Chad Harman
Tương lai của Psycheceutical vẫn còn bỏ ngỏ. Nhưng những bằng chứng thực tế đang ngày càng củng cố niềm tin vào công nghệ này. Nếu các nghiên cứu và quy trình phê duyệt diễn ra thuận lợi, kem bôi NeuroDirect hoàn toàn có thể thay thế thuốc viên và tiêm truyền để trở thành một trong những phương pháp điều trị được kê đơn nhiều nhất trong tương lai.
1cm2 tổng hợp
